Jak działa ABS i cornering ABS w motocyklu
Nowoczesny ABS w motocyklu, wie kiedy motocyk jest w złożeniu i jak mocno hamujesz. Dowiedz się, jak działa ABS i cornering ABS!
Systemy ABS w motocyklach są z nami już od dziesięcioleci, a od 2016 r. każdy sprzedawany motocykl z silnikiem o pojemności powyżej 125 cm3 musi być w niego wyposażony. Choć staroszkolni twardogłowi twierdzą, że elektronika ogłupia, to wielokrotnie dowiedziono, że systemy takie jak ten pozwalają uniknąć wypadków lub zminimalizować ich skutki. Wyjaśniamy, jak działa ABS i cornering ABS w motocyklu.
- Układ ABS w motocyklach służy poprawie bezpieczeństwa podczas hamowania. Dzięki niemu koła nie blokują się – ryzyko uślizgu jest mniejsze, sterowność wyższa.
- Historia układów ABS w motocyklach sięga 1988 r. i w tym czasie przebyły one długą drogę. Pierwsze systemy ważyły aż 11 kg, a obecnie ich masa nie przekracza 1 kg.
- Najnowszym efektem ewolucji motocyklowej elektroniki jest cornering ABS, który działa również w zakręcie, dzięki czemu nie następuje efekt prostowania motocykla podczas hamowania na łuku drogi.
Historia motocyklowych systemów ABS zaczęła się w 1988 r., kiedy to na rynku pojawiło się BMW K100. ABS w BMW był dostępny także dla innych modeli serii K. Już wtedy wiedziano, że ABS w motocyklu to prawdziwa rewolucja i aż 60 proc. klientów wybierało tę opcję, konfigurując swój motocykl. Pierwszy układ ABS działał od prędkości 4 km/h. Same tylko hydrauliczne modulatory ciśnienia ważyły prawie 4 kg, a masa całego układu wynosiła 11 kg (!), podczas gdy obecnie same sterowniki ABS 9 base i ABS 9 plus od firmy Bosch waży zaledwie 650 g, a w ABS 10 masę zmniejszono do 450 g. Masa kompletnych układów często nie przekracza 1 kg.
Na rynku systemów ABS do motocykli jest obecnie dwóch głównych graczy – to właśnie Bosch oraz Continental. Nowoczesny system ABS w motocyklu korzysta z żyroskopowych czujników w jednostce IMU i pozwala na awaryjne hamowanie w zakręcie. Poważnie – możesz nacisnąć klamkę przedniego hamulca z całej siły w pełnym złożeniu i motocykl nie przewróci się.
Jak działa system ABS w motocyklu?
Każdy z nas znalazł się kiedyś w sytuacji, gdzie było konieczne hamowanie awaryjne – większość motocyklistów po prostu naciska klamkę hamulca do oporu i, mówiąc kolokwialnie, „przymyka oczy”. Bez układu ABS przednie koło blokuje się i jeżeli w porę puścisz klamkę, to jest szansa na ratunek, a jeśli nie, to motocykl będzie sunął do przodu bez kontroli.
W przypadku maszyny z systemem ABS sprawa wygląda inaczej, ponieważ można poczuć delikatne "terkotanie" na klamce, a koło toczy się dalej, hamując pulsacyjnie. Właśnie po owym "terkotaniu" i zaświeceniu się żółtej kontrolki można rozpoznać, że system ABS zadziałał.
W zamyśle układ ABS ma powodować zmniejszenie ciśnienia płynu hamulcowego. Czujniki prędkości na bieżąco przekazują informacje do głównego komputera i jeśli ten wykryje nienaturalne wytracenie prędkości, to wtedy nadmiar płynu zostanie na chwilę wycofany z obiegu, by zmniejszyć ciśnienie. Pierwszy motocyklowy układ ABS miał tłoczek połączony ze sprężyną. W sytuacji awaryjnej tłoczek podnosił się i dzięki temu płyn hamulcowy znajdował dodatkowe ujście.
W drugiej generacji zastosowano sprzęgło cierne, a współczesne układy funkcjonują w oparciu o pompy i zawory.
Rodzaje ABS w motocyklu
Układ ABS w motocyklu dzieli się na dwa typy – jednokanałowy i dwukanałowy. Wszystko zależy od konfiguracji hamulców. Trzeba wiedzieć, że w niektórych motocyklach z silnikami o pojemności 125 cm3 stosuje się jeszcze mechaniczne hamulce bębnowe. To oznacza, że układ ABS może działać tylko dla przedniego koła, gdzie mamy do czynienia z hamulcem hydraulicznym.
Układ dwukanałowy to taki, który obsługuje przedni i tylny hamulec w momencie, gdy oba są hydrauliczne. W niektórych motocyklach układ ABS może występować razem z układem CBS. Ten drugi został opracowany przez Hondę i trafił do produkcji w 1993 r. Jego działanie polega na równomiernym rozkładzie siły hamowania pomiędzy przednim i tylnym kołem. To oznacza, że nawet jeśli motocyklista wciska jedynie klamkę przedniego hamulca, to tylny i tak działa.
Cornering ABS – czyli rewolucja w hamowaniu
Kiedy wydawało się, że ciężko jest wymyślić koło na nowo, to Bosch pokazał, że można to zrobić i wypuścił układ ABS działający w zakręcie. Pierwszym motocyklem z tym systemem był KTM 1190 Adventure. Tu oprócz prędkości i ciśnienia w układzie hamulcowym, układ mierzy również kąt pochylenia motocykla. Jego zadaniem jest równomierne rozłożenie siły hamowania, co pomaga zapobiegać nie tylko blokowaniu kół, ale również samoczynnemu prostowaniu jednośladu po użyciu hamulca w zakręcie.
Obecnie cornering ABS jest powszechnie stosowany nawet w przystępnych cenowo motocyklach topowych producentów i śmiało można powiedzieć, że jest rewolucją w bezpieczeństwie. Do czasu zastosowania cornering ABSu, awaryjne hamowanie w zakręcie często kończyło się wypadkiem, lub gwałtowną zmianą kierunku (np. wyprostowany motocykl wyjeżdżał na przeciwny pas drogi).
Cornering ABS – także w sporcie
Żeby cornering ABS działał, jednostka sterująca potrzebuje dodatkowych informacji z czujników jednostki IMU (Inertial Measurement Unit). Nowoczesny cornering ABS jest na tyle rozbudowany, że sprawdza się także na torach wyścigowych. Po przełączeniu odpowiedniego tryby, ABS będzie czuwał nad bezpieczeństwem motocyklisty, bez zbyt wczesnej ingerencji – jak kontrola trakcji.
Czy ABS w motocyklu jest potrzebny?
Choć odpowiedź na to pytanie wydaje się oczywista, to nadal jest wielu niedowiarków, którzy uważają, że elektronika ogłupia kierowcę. Jednocześnie domagają się produkowania coraz mocniejszych i lepiej prowadzących się motocykli, a to byłoby po prostu niemożliwe bez układu ABS, kontroli trakcji, anti wheelie, systemu stabilizacji toru jazdy, slide control i wielu innych.
Według badań przeprowadzonych przez australijski Monash University pojazdy wyposażone w układy ABS mają 35 proc. więcej szans na uniknięcie kolizji, lub wypadku. System ułatwia również hamowanie na mokrej lub śliskiej nawierzchni i znacznie skraca czas potrzebny na zatrzymanie motocykla.
Odpowiedź jest jedna: TAK, ABS w motocyklu jest bardzo potrzebny.
Awaryjne hamowanie motocyklem w teorii
Jak sama nazwa wskazuje, awaryjnie hamuje się w sytuacji, która kierowcę zaskoczyła. Najważniejsze jest, żeby dać sobie czas na reakcję – dlatego na kursach doskonalenia techniki jazdy instruktorzy często zalecają stosowanie “zasady dwóch sekund”. To bardzo prosty i dobry nawyk: dać sobie na tyle odstępu od poprzedzającego pojazdu, żeby znaleźć czas na reakcję.
Według różnych badań od momentu wystąpienia potencjalnego zagrożenia do momentu rozpoczęcia manewru hamowania mijają 2 sekundy. Pierwsze pół sekundy jest potrzebne na zarejestrowanie przez mózg, że kierowca poprzedzającego pojazdu rozpoczął manewr hamowania. Kolejne są potrzebne na dokonanie oceny sytuacji, po której następuje użycie hamulca. W drugiej sekundzie mamy czas potrzebny na zadziałanie układu hamulcowego pod warunkiem, że jest on w pełni sprawny oraz wytracenie prędkości.
To zresztą świetna zasada do:
- zastosowania w każdym innym pojeździe, np. w aucie,
- zastosowania podczas dojeżdżania do skrzyżowania – wystarczy zadać sobie pytanie; “czy jadąc z moją prędkością, mam czas zareagować, jeśli kierowca wyjeżdżający z drogi podporządkowanej wymusi mi pierwszeństwo?”,
- zastosowania razem z zasadą ograniczonego zaufania.
Jak mówi dość trafne, choć bardzo dosadne, motocyklowe powiedzonko: cmentarze są pełne osób, które miały pierwszeństwo. Jeśli twój motocykl posiada układ ABS, warto pamiętać o trzymaniu dystansu i zasadzie dwóch sekund.
Awaryjne hamowanie motocyklem – w praktyce
W przypadku motocykla bez układu ABS hamowanie, zwłaszcza awaryjne, wymaga wprawy, doświadczenia i stalowych nerwów. Hamowanie powinno odbywać się w sposób pulsacyjny, by żadne z kół się nie zablokowało. Jeśli koło się blokuje, to istnieje duże ryzyko uślizgu i wywrotki.
Jeżeli motocykl ma układ ABS, to wtedy nawet naciskając klamkę hamulca do oporu, koło nie zablokuje się – elektronika samoczynnie obniża ciśnienie płynu hamulcowego. Wywrotka wynikająca z zablokowania przedniego koła w motocyklu wyposażonym w ABS jest możliwa, ale trudna (najczęściej występuje w bardzo trudnych warunkach drogowych). Generalnie jednak: wciskamy hamulec i czekamy na zatrzymanie się motocykla.
Zawsze dobry pomysł – wybranie się na kurs z zakresu doskonalenia techniki jazdy, gdzie będzie można sprawdzić jak wygląda hamowanie w awaryjnej sytuacji.
Czy ABS w motocyklu jest obowiązkowy?
W różnych regionach świata stosowane jest inne podejście do układów ABS. Na przykład w Stanach Zjednoczonych nie jest on wymagany przez przepisy federalne, ale na terenie Unii Europejskiej ABS w motocyklach jest obowiązkowy dla maszyn z silnikami o pojemności 125 cm3 i większej. Poniżej tej pojemności niektórzy producenci stosują układ CBS, by uatrakcyjnić swój pojazd w oczach użytkowników. Trzeba jednak pamiętać, że CBS nie zapobiega blokowaniu kół, a jedynie rozkłada siłę hamowania.
Przepisy dotyczące obowiązkowego montowania układu ABS w nowych motocyklach sprzedawanych na terenie Unii Europejskiej przegłosowano w listopadzie 2012 r., ale producenci muszą się do nich stosować dopiero od 2017 r. Dla porównania, w samochodach wymagany jest nie tylko układ ABS, ale także system stabilizacji toru jazdy. W przypadku jednośladów rozszerzenie listy obowiązkowego wyposażenia podnoszącego bezpieczeństwo kierowcy i pasażera na razie nie jest planowane, choć w ostatnich latach powszechnym dodatkiem stała się na przykład kontrola trakcji.
ABS w motocyklu – 100% warto
Przy zakupie nowego lub używanego motocykla, ABS powinien być jednym z pierwszych systemów na liście rzeczy, które chcemy w moto mieć. Tak, to nudne – ale też bardzo ważne. Oczywiście, ABS nie będzie działał poprawnie w niesprawnym motocyklu. Warto więc dbać o regularny serwis układu hamulcowego; wymianę klocków hamulcowych, sprawdzanie i ewentualną wymianą tarcz hamulcowych, oraz płynu hamulcowego.
Szeroką ofertę części i podzespołów układów hamulcowych do motocykli można znaleźć w sklepie online Inter Motors.
